Ашық сабақ тақырыбы.Жабайы жануарлар қысқа қалай дайындалады?

04.12.2025

Кіріктірілген сабақ "Жабайы жануарлар қысқа қалай дайындалады" Мектепалды даярлық «Жас ұлан» тобындағы қоршаған әлеммен таныстыру іс-әрекетінің конспектісі.
Тәрбиеші: Калиева Ш.А.

Доминантты аймақ: "Танымдық даму"

Аймақтарды біріктіру: Әлеуметтік-коммуникативтік даму.

Кіріктірілген мақсаттар мен міндеттер:

 Ересек мектеп жасына дейінгі балалардың табиғаттағы маусымдық өзгерістер туралы білімдерін бекіту. Жабайы жануарлар туралы білімдерін кенейту, сөздік қорларын молайту.

Дамытушылық мақсаттар: Балалардың логикалық ойлауын, танымдық, сөйлеу әрекеттерін, шығармашылық қиялын, байқағыштығын дамыту, бағдарлау дағдыларын қалыптастыру;

Тәрбиелік мақсаттар: Жануарларға деген қамқорлыққа, табиғатқа деген сүйіспеншілікке, барлық мезгілдерге танымдық қызығушылыққа тәрбиелеу.

Заманауи білім беру технологиялары:

— денсаулық сақтау технологиялары;

— тұлғаға бағытталған оқыту технологиялары;

— ойын технологиялары.

Материалдар: Күзгі орман суреттері, музыкалық композициясы бар диск, жабайы аңдар бейнеленген суреттер, дидактикалық ойының көрнекілері, жаңа технологияларымен пайдалану.

Алдын ала жұмыс:

1. Көркем әдебиетті оқу: Ертегілер андар туралы, "Құтқарушы", "Ұяда" және т.б.

2. Жануарлар туралы жұмбақтар, тақпақар жаттату.

3. "Жабайы аңдар" сериясындағы картиналарға шолу

4. Әңгімелесу "Аю қайда тұрады? »

5. Дидактикалық ойындар: "Кім кіммен?", Немен көректенеді андар, "Кімнің сұлбасы? ", "Экологиялық лото" т.б.

6. "Жыл мезгілдері", "Орман тұрғындары" , суреттерді қарау және сөйлем құрастыру.

7.Суреттер салу, және сәбіздің суретің бояу.

 

Сабақтың барысы:

Шаттық шенбер:

Кәне, кәне тұрайық

Үлкен шенбер құрайық

Тұрсақ егер шенберге

Алақанды ұрайық.

Сол жақтағы балаға,

Он жақтағы балаға,

Шапалақта шапалақ,

Шапалақта шапалақ.

-Балалар, бүгінгі сабақ ерекше, үйткені біздің сабағымызға қонақтар келіп отыр.

-Амандасайық

Балалар: - Сәлеметсіз бе!

- Мен  жұмбақ жасырамын, оны мұқият тыңданыздар.

 

Бұлттар төніп, жерге төгіліп,

Дымқыл тұман басады.
Шөп сарғайып, өңі тайып,
Дала нұры қашады.
Ойнай алмай,
Денең мұздап тоңады.

 

-Қандай жыл мезгілі?

Балалар: Күз.

-Дұрыс.

Күз мезгілінде неше айы бар? Қандай?

Балалардың жауабы: Үш ай, қыркүек, қазан, қараша.

-Бүгін ауа-райы қандай аулада? Ия, қатты суық, бірінші қар, бірінші мұз, қараша айы, қара күз деп айтуға болады, қыс келе жатыр, сондықтан адамдар жылы киімдерін киеді. Әр-түрлі тағамдар дайындайды, және үйлерін жылытады.

-Ал ормандағы андар білесіндер ме, оларда қыстауға дайындалады екен.

-Балалар, бүгінгі сабақтын тақырыбы "Жабайы жануарлар қысқа қалай дайындалады"

-Балалар, бүгін біз ғажайып орманға саяхатқа барайық.

-Барамыз ба орманға? Жақсы. Жылы киініп шығамыз, бірақ алдында орманға барарда ережелерді қайталайық:

 

-Шулауға орманда болады ма? Жоқ.

Айқайлауға? Жоқ болмайды.

-Ия, тәртіпті болу керек, әйтпесе барлық андарды мазалаймыз, оларға қазір женіл емес, бізден қамқорлық  керек.

Разминка жасату:

-Онда киінеміз (етік кигендей аяғымызды созып қоямыз)

- Жылы шарфты мойынға байлаймыз (қолымызбен көрсету)

-Енді бұрылып екі жаққа қыс мезгіліне айтамыз (қолымыз белде)

-Сәлеметсін бе, қыс! (қолымызды созамыз алға)

-Біз сенен  қорықпаймыз!(екі аяқта секіру)

-Мына жерде сыйқырлы жолдар бар екен, менің артымнан жүріндер...

-Жарайсындар! Балалар, біз ғажайып орманға барамыз, сондықтан сиқырлы сөздерді айтайық: бір, екі, үш, төрт, бес орманға келеміз тез!

-Келіп қалдық! Не деген дыбыстар, тындандаршы.

- (фонограмма естіледі орманын дыбыстары)

-Естідіндер ме, қандай дыбыстар, бұл орманын дыбыстары ғой

-Балалар орманын ішінде қиын жолдар бар екен, сол жерлерді аттап абайлап өтеміз.

 (балалар кубиктарды баспай айналып орындарына отырады)

-Балалар, мынау ғажайып ағашта нелер ілініп тұр?

Ғажайып орман біздерге сыйқырлы қопдишалар дайындапты.

Іштерінде бірдене бар, балалар бұл тапсырмалар.

тапсырма:

 Жұмбақтар осы орманның  тұрғындары туралы, мұқият тындаймыз ба?

Балалардың жауабы: Ия. 

-Мен сендерге жұмбақтар жасырамын, шешуін айтсандар мына тақтада суреттері көрінеді.

Жазда сұр, қыста ақ,

Мінезі бойынша ол шыдай алмады.

Алаңдарда ептілікпен секіреді,

Шырынды сәбізді жақсы көреді. (Қоян)

(қояның  суретін көрсету)

Тәрбиеші: Балалар кім қоян туралы тақпақ біледі?

1.бала  Малика 

Ақ қоян-ау,ақ қоян,

Ұзын құлақ сақ қоян,

Қаша берсең орманғ

«Қорқағым» деп ат қоям.

Жұмбақ

Менің сәнді құйрығым бар,

Ал менің мінезім оңай емес —

Мен айлакер және айлакермін.

Терең менің шұңқырым. (Түлкі)  

( түлкінің суреті)

 

Балалар кім түлкі туралы тақпақ біледі?

2.бала Айлин

Түлкі деген қу ғой,

Жүрген жері шу ғой.

Жатып алып жағада,

Іздегені ду ғой.

Жұмбақ

Мен қызғылт сары жануармын,

Құйрық мамықтай жұмсақ,

Мен еңбекқормын ... (Тиін)

(тиінің суреті)

 

Балалар кім тиін туралы тақпақ біледі?

 

3.бала Ңұрасыл

Мен тиінмін, тиінмін

Аңды көрсем бекінем

Талдан - талға секірем.

Жұмбақ

Сұр мен, орманда тұрамын,

Мен қызыл түлкіні білемін.

Мен мұңды әнді тартамын,

Айға дауыстап айқайлаймын (Қасқыр)  

(қасқырдың суреті)

 Балалар қасқыр туралы тақпақ біледі?

 4.бала Еркебұлан

Қасқыр орманда жортады,

Аяздан ол қорқады,

Аспанға қарап ұлиды,

Аылда малды ториды.

Жұмбақ

Шыршалардың астында жатты

инелермен жастық.

Жатып, жатып

Иә, мен жүгірдім. (Кірпі) 

(кірпінің суреті)

 Балалар кім кірпі туралы тақпақ біледі?

 

5.бала Аиша-Милисса

Мен кірпімін, кірпімін

Көрінбей тұр кірпігім

Балаларға ұнайды

Жүретінім түртіліп.

Жұмбақ

Қорылдау ұядан естіледі —

Иесі ұйықтап жатыр, сойыл.

Бүкіл аудан сыпырылды,

Бірақ түсінде ол жылы. (Аю)

( аюдың суреті)

 

Балалар кім аю туралы тақпақ біледі?

 

6.бала Фатима

Балпаң - балпаң, басамын

Алтын қырдан асамын

Аю деген ағаңмын

Аңшы көрсем қашамын.

 

-Сонымен орманда қандай жануарлар тұрады?

 Балалар: Кірпі, аю, қоян, түлкі, қасқыр, тиін т.б.

Бір сөзбен қалай айтуға болады? Дұрыс жабайы андар.

-Жабайы жануарлар да қысқа дайындалады. 

- Қыс келе жатыр, бұл өте қиын, суық мезгіл, оны бастан кешіру оңай емес. Орман жануарларында бұл ең қиын кезең. Олар қысты қарсы алуға дайындалып жатыр. Кейбір жануарлар қыс бойы үйлерінде тыныш ұйықтайды.

 Қандай жануарлар қыс бойы  ұйықтайды?

- Аю мен кірпі.

- Олар неше ай ұйықтайды?

- Үш ай: желтоқсан, қаңтар, ақпан.

- Үш ай – бұл өте ұзақ уақыт, сондықтан бұл жануарлар қазір не істеуі керек?

- Көп тамақтану.

- Дұрыс, көктемге дейін тоңып, аш қалмас үшін олар қазір дұрыс тамақтанып, көп май жинап алулары керек. Олар ұяларын жылытады. Балалар, аю қайда ұйықтайды?

- Ұяда.

- Кірпі қайда жасырылады?

- Шұңқырда.

- Кірпі әрең қозғалады, жапырақтар мен қылшық ағаштардың үйіндісі астында күзен дайындады. Аяздың басталуымен кірпі өз шұңқырына терең көміліп, қыс бойы ұйықтап қалады.

- Бірақ басқа жануарлар, қыс бойы орманда жүгіріп, өздеріне тамақ іздейді. Олар қандай жануарлар?

-  Түлкі, қасқыр.

Түлкінін да, қасқырдің ұялары бар екен.

- Ал қоян қысқа қалай дайындалады?

- Жазғы тонды қысқы тонға ауыстырады.

- Жазда сұр болған, қыста қандай түске?

- Ақ.

- Неге ақ?

- Қоянды ешкім байқамаса екен.

- Ұзын аяқтары мен ақ тоны қоянды кімнен құтқарады? (Түлкі мен қасқырдан). Бұл жыртқыш аңдар. Қояндар түнде ағаштардың қабығымен және бұталардың бұтақтарымен қоректенеді.

 

Сергіту сәт: 

Үзін құлақ, сұр қоян

Естіп қалып сыбдырды,

Ойлы, қырлы жерлермен,

Ытқып, ытқып секірді,

Қарап еді артына,

Қыйғын салып көзінін,

Келе жатқан томпандап көжегі екен өзінін.

 

- Ал тиін қыстан қорықпайды. Жаз бойы ол қызыл шашты терімен, ал қыста ол сұрға айналады. Тиін қайда мекендейді?

- Қуыста.

- Ол қысқа қалай дайындалды?

- Тиін жаз бойы және күзде саңырауқұлақтарды, жидектерді жеп, әртүрлі жерлерде жасырды.

- Тиін шуақты күні бұтақтан бұтаққа секіреді, бірақ сықырлаған аяз, боран, бұрқасын соққанда тиін көрінбейді. Ол допқа оралып, бірнеше күн ұйықтай алады.

2. тапсырма

Дидактикалық  ойын «Жануарлардың үйін тап»

 - Балалар, түлкінің үйі қалай аталады? (шұңқыр)

-Онда ол қысқы суықтан жасыра алады, ал қасқырдың үйі қалай аталады? (қасқырдың ұясы)

- Түлкі мен қасқырдың тондарын жаңасына, қыстағына ауыстыру керек пе? (Иә)

- Әрине, керек, үйткені, жазда біз де, сіз де ыстық болмас үшін жеңіл киім киеміз, ал қыста жылы киім киеміз, сондықтан жануарлар да киімдерін ауыстыруы керек. Қыста жылы жүн өседі оларда. Түлкінің қыста аяғында қалың жүні өседі, сондықтан олар тоңбайды. Ал қасқырдың жүні жаз бен күзде қайта өсіп, қалыңдап, жылы болады. Қасқыр мен түлкі тамақ іздеп орманды аралап жүреді. Түлкі қарды иіскеп, тышқан күзендерін іздейді, сондықтан тышқандармен негізінен қыс бойы қоректенеді.

Түлкі мен қасқыр қыс мезгіліне қор жинайды ма? (Жоқ).

- Дұрыс, олар қор жинамайды, кейде аш болады. Қасқырлар кімді аулайды? (Қояндарды, бұландарды т.б.)

-Иә, қасқырлар қояндарды, бұғыларды, бұландарды аулайды. Қасқырлар қыста отбасыларда тұрады: қасқыр және күшіктері. Бұл қасқырлар үйірі. Күндіз олар ұйықтап, түнде аң аулайды.

 - Сондықтан орманшылар осы әдемі жануарларды қыстай  тамақтандырады. Орманшы – орманның сақталуын қадағалайтын адам.

Сонымен, балалар бізде жабайы андарға құр бос қолмен келген жоқпіз, мына себетте андарға тәттілер әкелдік, кетерде ғажайып ағаштын қасында қалдырып қоямыз.

3. Тапсырма

          «Дәстүрден  тыс»

-Алдымен саусақтарға жаттығу жасаймыз.

 Саусақ жаттығу.

Егер тоңса қолымыз,

Жылыта оны бастаймыз.

Қолымызды пешке тез жылыта аламыз,

 Алдымен алақанды, уқалаймыз қаттырақ

 Сосын бақа секілді, сосын жастық секілді,

 Алақаным мінекей шынындада жылынды.

От секілді қызып тұрмын, ұстап қане көріңдер.

Жеке жұмыс жүргізу

(балалар  гуашпен бояп жануарлардың көленкесін шығарады)

-Енді балалар бізге балабақшаға қайтуымыз керек, жанағы жолдарымен өттіп, аман-есен қайтайық.

-Бір, екі, үш, төрт, бес, орнымызға қайтайық тез!

Сабақтың қорытындысы.

- Балалар, бүгін біз қайда  саяхат жасадық?

Балалар: Ғажайып орманға бардық.

 -Ия,  орманды аралап, ормандағы тіршілік ететін әр түрлі жануарлар туралы және олардың қысқа қалай дайындалатындығы туралы әңгімелестік.

- Бүгін орманда қандай жануарларды көрдік? (қоян, тиін, аю және т.б.)

- Ал біз оларды бір сөзбен қалай атаймыз? (Жабайы). Олар қайда тұрады? (Орманда) 

Және әр -түрлі тапсырмаларды орындадындар, үй жануарларды да еске алдық. Жарайсындар балалар!

Бүгін сендер сабаққа белсенді қатыстындар. Сабақ  ұнадыма сендерғе?

Ұнаса, осындай смайликті аламыз, ескерткіш болсын.